حدیث هفته

حضرت از یکی از اصحابشان سؤال کردند: شما وضع مزاحتان با یکدیگر چطوری است؟ (۱۳۹۰/۰۴/۱۸ - ۰۷:۳۰)

فی الکافی، عن الصادق(علیه‌السلام): کیف مُداعَبَةٌ بعضِکم بعضاً. قیل: قلیلٌ. قال: فلاتفعلوا، فإنّ المُداعِبَةَ مِن حسنِ الخُلق، و إنّک لتُدخِل بها السّرور علی أخیک، و لقد کان رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) یُداعِبُ الرّجل، یُرید أن یَسُرَّه.
حضرت از یکی از اصحابشان سؤال کردند: شما وضع مزاحتان با یکدیگر چطوری است؟ جزئیات رفتارهای شیعه را مورد توجّه قرار می‌دادند تا آنجایی که لازم بود تذکّر بدهند، تذکّر می‌دادند. مقام امامت این بزرگواران اینها است، احاطۀ به همۀ امور این‌طوری است. فقط حرام و حلال و نماز و کسب و تجارت نیست، حتّی رفتارهای معمولی. پرسیدند: چطور است وضع شوخی‌کردنتان؟ مزاح‌کردنتان؟ آن کسی که مخاطب حضرت بود، عرض کرد: کم! حضرت فرمودند: نه! نه! عبارت «لاتفعلوا» به این معنا نیست که شوخی نکنید، یعنی کم بودن شوخی و نادر بودن مزاح بین شما، مطلوب نیست. این، از جملۀ شقوق و شعب حسن خلق است. ادخال سرور هم که با این مزاح می‌کنی. این هم فضیلت دیگر است. پیغمبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) گاهی با اصحابشان مزاح می‌کردند، قصد حضرت هم این بود که آن طرف را مسرور و خوشحال کنند. البته در این بابی که عنوانش هم باب المزاح است، روایاتی وجود دارد که نهی از شوخی‌کردن کرده است؛ مثلاً در یک روایتی از حضرت صادق دارد: «ایّاکم و المزاح!»، یا «فلاتُمازِح فیُجترءُ علیک!». جمع بین این دو دسته روایت را، یک دستۀ سوّمی از روایات در اینجا بیان کردند. جمعش به این است که: در شوخی‌کردن افراط نکنید! بعضی‌ها را ما دیده بودیم که دائماً شوخی می‌کردند. آدم نمی‌فهمید که این افراد، حرف جدّیشان چه وقت است. دائماً در حال شوخی و اذیت کردن این و آن بودند. روایات ناهیه، نهی از کثرت مزاح است، از افراط در مزاح نهی می‌کند. روایات آمره، امر بر آن شکل متوسط است. از جمله این روایات جمع کننده: روایتی در کافی است: کثرةُ المزاح تَذهب بماء الوجه. شوخی کردن زیاد، آبرو را، آن حیثیت انسان و آن وقار و وزانت انسان را از بین می‌برد. مرحوم فیض هم همین‌طور می‌فرمایند: عبارت «لاتفعلوا» نهی از این کاری که صورت می‌گرفته؛ یعنی: قلّة مداعبة، این کار را حضرت فرمودند: لاتفعلوا! بلکه کونوا علی حدِّ الوسطِ فیها.