جریان انتفاضه فلسطین و اندیشه امام خمینی (ره)
شیرین افشار
اشاره
آنچه در این مقاله تحت عنوان اندیشه حضرت امام خمینی (ره) و جریان مقاومت و انتفاضه فلسطین آمده است سعی بر این دارد که اهمیت این دو موضوع یعنی نگاه حضرت امام به قضیه فلسطین و اهمیت مقاومت و انتفاضه بررسی شود. در ابتدا به برخی از مؤلفههای کلی تفکر حضرت امام مانند: اتحاد و همبستگی دنیای اسلام در برابر قدرتهای شرق و غرب، دشمن شناسی و عمل کردن طبق دستورات اسلام که توجه به هر کدام از آنها ضامن پیروزی مسلمین در برابر ستمگران است، پرداخته شده و در ادامه، موضع خاص ایشان نسبت به فلسطین آمده است. در آخر هم مختصری درباره انتفاضه که بهترین راه مبارزه علیه رژیم غاصیت صهیونیستی است آمده و به این نتیجه مهم رسیدهایم که پیروزی انتفاضه فلسطین، نشانه این است که، رهنمودها و پیامهای حضرت امام به مخاطبان اصلی آن رسیده است.
سخن گفتن از امام خمینی (ره) و فلسطین سخن از بزرگترین مرد قرن و مهمترین ماجرای قرن ماست. آیا تصادف است که مهمترین مسئله قرن بیستم (یعنی تجاوز اسراییل به سرزمینهای فلسطینی) مورد توجه و نقطه محوری اهتمام و تلاش او باشد؟ یا همان کشمکش و نبرد مقدسی است که سنت الهی از آن یاد کرده و وعده پیروزیاش را داده است.
آیا تعجب آور نیست که مردی در فعالیتهایش این همه اهمیت و مرکزیت به فلسطین بدهد، حال آنکه از لحاظ جغرافیایی فاصله زیادی با آن دارد؟ چنین توجهی از جانب حضرت امام به ما میگوید، فلسطین تنها یک محدوده جغرافیایی نیست، بلکه یک نشانه از جدال حق و باطل است که قرآن وعده پیروزی آن را داده است. (1)
اهمیت مسئله فلسطین از نگاه حضرت امام
امام خمینی (ره) در اوج قدرت نظام ستمشاهی، افشاگر روابط پنهان رژیم شاه واسراییل بود و مقابله با خطر اسراییل برای جهان اسلام را بسیار جدی و پی گیرانه دنبال میکرد.
امام خمینی (ره) اولین مرجع تقلید و پیشوای بزرگ مذهبی بود که مجوز حمایت از مبارزان فلسطینی از محل وجوهات شرعی و زکات و صدقات را صادر کرد و در جریان جنایت رژیم اشغالگر قدس در به آتش کشیدن مسجدالاقصی برخلاف مشی دیگران که بازسازی مسجد را وجهه همت خود قرار داده بودند، با دوراندیشی تمام بر حفظ آثار جنایت اسراییل (به عنوان عامل سمبلیک در جهت تحریک و تشویق مسلمانان بر علیه رژیم اشغالگر) تأکید مینمودند. ایشان از همان آغاز، وجهه اسلامی و بُعد اعتقادی مبارزه با اسراییل را کارسازترین روش برای بسیج ملت مظلوم فلسطین و جلب حمایت امت اسلام از آنان معرفی کرد و اتخاذ مشیهای دیگری، همچون، تکیه بر قومیت عربی و نگرشهای ناسیونالیستی و دیگر ایدئولوژیهای وارداتی و غیر اسلامی را انحراف در مسیر مبارزه برای آزادی میدانست.
ایشان به مشکلات درونی جهان اسلام و از جمله ضعف و ناتوانی یا وابستگی بعضی از سران کشورهای اسلامی وقوف کامل داشت، به همین دلیل بر آگاهی و شعور عمومی جهان اسلام، منبعث از اصول اعتقادی و مشترکات ایمانی و فرهنگی امت و پرهیز از اختلافات فرقهای تأکید مینمود و سران دولتهای اسلامی را به متابعت از این جریان فرا میخواند و معتقد بود که دولتها تا آنجا که با این شعور و خواست عمومی مسلمانان همسو و همراه باشند، شأن رهبری و مسئولیت هدایت مبارزه را عهدهدار خواهند بود و الا ملتهای مسلمان میبایست با آنان همان کنند که ملت مسلمان ایران با شاه کرد. (2)
درک ماهیت طرح استعماری
امام خمینی (ره) در پاسخ به نامه دانشجویان مسلمانان مقیم آمریکا و کانادا در سال 1351 میفرماید: اسراییل با تبانی و همفکری دولتهای استعماری غرب و شرق، زاییده شد و برای سرکوبی و استعمار ملل اسلامی به وجود آمد و امروز از طرف همه استعمارگران حمایت و پشتیبانی میشود. (3)
حضرت امام بارها خطر توسعه طلبی اسراییل را گوشزد کرده و خاطر نشان میساختند: همه باید بدانند که هدف دولتهای بزرگ از ایجاد اسراییل تنها با اشغال فلسطین پایان نمیپذیرد آنها در این نقشهاند که پناه بر خدا تمامی کشورهای عربی را به همان سرنوشت فلسطین دچار کنند. (4)
و همچنین فرموده اند: اگر ملت اسلام بیدار نشوند و به وظایف خود آگاه نگردند، اگر علمای اسلام احساس مسئولیت نکنند و به پا نخیزند، اگر اسلام واقعی که عامل وحدت و تحرک کلیه فرق مسلمانان در مقابل بیگانگان است و ضامن سیادت و استقلال ملل مسلمان و کشورهای اسلامی میباشد به دست عوامل و ایادی اجانب و در زیر پرده سیاه استعماری افروخته گردد، روزهای سیاه تر و نکبت بارتری برای جامعههای اسلامی در پیش است و خطر ویرانکنندهای متوجه اساس اسلام و احکام قرآن است. (5)
حضرت امام اینها را عوامل اساسی تسلط بر سرزمینهای مقدس اسلامی و انحطاط جامعه بزرگ مسلمانان دانستهاند.
لزوم دفاع از فلسطین
امام خمینی (ره) در دفاع از حقوق مظلومین فلسطین در مسیر بسیج ملل اسلامی در حمایت از قیام فلسطینیان معتقد بود: دفاع از نوامیس مسلمانان و دفاع از همه حیثیات مسلمانان امری است لازم و ما باید خودمان را برای مقاصد الهی و دفاع از مسلمانان مهیا کنیم و خصوصاً در این شرایطی که فرزندان واقعی فلسطین اسلامی و لبنان اسلامی؛ یعنی حزب الله و مسلمانان انقلابی سرزمین غصب شده و لبنان با نثار خون و جان خود فریاد یاللمسلمین سر میدهند، با تمام قدرت معنوی و مادی در مقابل اسراییل و متجاوزین بایستیم و در مقابل آن همه سفاکیها و ددمنشیها مقاومت و پایمردی کنیم و به یاری آنان بشتابیم. (6)
حضرت امام با رویکردی آگاهانه آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را روز قدس نامیدند و فرمودند: روز قدس یک روز جهانی است، روز مقابله مستضعفین با مستکبرین است، روز حیات اسلام است، روزی است که باید به همه ابرقدرتها هشدار بدهیم که اسلام دیگر تحت سیطره شما و عمال خبیث شما واقع نخواهد شد. (7)
و همینطور فرمودند: مسئله قدس یک مسئله شخصی نیست و یک مسئله مخصوص به یک کشور و با یک مسئله مخصوص به مسلمانان جهان در عصر حاضر نیست، بلکه حادثهای است برای موحدین جهان و مؤمنان اعصار گذشته، و حال و آینده، از روزی که مسجدالاقصی پی ریزی شد تا آنگاه که این سیاره در نظام هستی در گردش است و چه ننگ است برای دولتهای اسلامی که با در دست داشتن شریان حیاتی ابرقدرت های جهان بنشینند و تماشاگر باشند که آمریکا ابرجنایتکار تاریخ یک عنصر فاسد بی ارزش را در مقابل آنان علم کند و با عده ای ناچیز عبادتگاه مقدس و قبله گاه اول آنان را از آنان غصب نموده و با کمال وقاحت در مقابل همه آنان قدرت نمایی کند. (8)
بر عموم دولتهای ممالک اسلامی و خصوص دول عربی لازم است که با توکل به خدای متعال و تکیه بر قدرت لایزال همه قوا و نیروی خویش را بسیج ساخته و به یاری مردان فداکاری که در خط اول جبهه چشم امید به ملت اسلام دوختهاند بشتابند و برای آزادی فلسطین و احیای مجد و شرف و عظمت اسلامی، در این جهاد مقدس شرکت کنند. (9)
همچنین ایشان با اختصاص ثلث سهم امام زمان (ع) از وجوهات شرعی به مبارزان فلسطینی و طرح مشکل فلسطین در حج بار دیگر همگان را برای یاری رساندن به فلسطینیان فراخواندند و در این زمینه میفرمایند: اکیداً شایسته و بلکه واجب است که قسمتی از وجوه شرعی مانند زکات و سایر صدقات به مقدار کافی به این مجاهدان راه خدا اختصاص داد... و کمک به آنان با تمام نیروها و امکانات واجب است. (10)
و درباره نقش کنگره حج در افشای طرحهای خائنانه دشمنان اسلام و توجه مسلمانان جهان به مسئله فلسطین چنین میفرماید: اعلان برائت از مشرکان که از ارکان توحیدی و واجبات سیاسی حج است باید در ایام حج به صورت تظاهرات و راهپیمایی با صلابت و شکوه هر چه بیشتر و بهتر برگزار شود و حجاج محترم ایرانی و غیر ایرانی فریاد کوبنده برائت از مشرکان و ملحدان استکبار جهانی و در رأس آنان آمریکای جنایتکار را در کنار خانه توحید طنین اندازند و از ابراز بغض و کینه خود نسبت به دشمنان خدا وخلق غافل نشوند. (11)
سرانجام با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران همزمان مبارزات ضد صهیونیستی مسلمانان شدت گرفت و روند مبارزه فلسطینیها نیز تغییر یافت، زیرا سرنگونی شاه و حاکمیت نظام اسلامی در ایران نخستین ضربه مهلکی بود که اهداف توسعه طلبانه صهیونیستها را به طور جدی به مخاطره افکند.
تأثیر پیام انقلاب اسلامی و رهبری آن بر افکار عمومی آن چنان گسترده بود که وقتی انور سادات معاهده سازش را در کمپ دیوید امضا کرد دولت مصر از جرگه اعراب و حتی از جمع رژیمهای مرتجع عرب نیز اخراج شد و در انزوای کامل قرار گرفت. لذا طبیعی بود که پیام انقلاب اسلامی ایران، مسلمانان را تکان دهد و احساسات آنها را برانگیزد و مواضع رهبری انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی (ره) مورد توجه مسلمانان مبارز در جهان از جمله مجاهدان فلسطینی قرار گیرد. همین تفکر بود که غرور ملی و دینی و بیداری اسلامی را در فلسطینیان اوج داد و موجب انتفاضه جدیدی در سرزمینهای اسلامی شد که هم اکنون اسراییل و حامیانش را بیمناک ساخته است. (12)
انتفاضه فلسطین ادامه نهضت بیدارگری اسلامی
انتفاضه یا قیام فراگیر فلسطین اشغالی یا آنچه به نام انقلاب نامیده شده اولین جهاد مردم مسلمانان علیه رژیم صهیونیستی اسراییل نیست و طبیعتاً تا محو و از بین بردن اشغالگران، آخرین آن نیز نخواهد بود بلکه حرکتی است مردمی و حلقه بارزی است از سلسله زنجیره جهاد تاریخی مردم فلسطین که از سال 1327 تاکنون بعد از گذشت بیش از 5 دهه از تسلط اسراییل غاصب بر این سرزمین به روشها و اشکال مختلف در قالب حزبی، گروهی و حرکتهای مردمی و یا اعتصابها جریان داشته است و نمیتوان آن را به طور کلی از تاریخ فلسطین و مبارزه با دشمن صهیونیستی مجزا کرد. مبارزهای که حدود 80 سال پیش علیه سلطه استعمار انگلیس شروع شد و مجاهدان برجستهای همچون شیخ عزالدین قسام، جان خود را در راه جهاد و مبارزه با اشغالگران انگلیس فدا کردند و مبارزه آنها با پیکار مقدس عبدالقادر حسینی و شهید قسطل و هم رزمانش ادامه یافت.
بعد از اشغال سرزمین فلسطین و اعلام تشکیل دولت اسراییل، ملت فلسطین از مبارزه خویش علیه اشغالگران صهیونیست دست نکشیده و جهاد خود را ادامه داد تا اینکه در سال 1344 نقطه عطفی در مبارزات فلسطین آغاز شد و اولین گروه مسلح فلسطینی به نام جنبش فتح به شکل آشکار و علنی در غزه شروع به فعالیت کرد و سپس به منظور ایجاد ارتباط و پیوند بین مبارزه مسلحانه و تصمیم گیریهای سیاسی زیر نظر سازمان آزادی بخش فلسطین قرار گرفت و بعد از آن نیز دیگر گروههای مسلح فلسطینی، پا به صحنه کارزار و مبارزه فلسطینی اسراییلی نهادند. اما دیری نپایید که مبارزه و جهاد مردم فلسطین قالب و شکل حزبی و گروهی به خود گرفت و با توطئههایی که علیه مردم فلسطین از سوی قدرتهای جهانی غرب و شرق و اسراییل غاصب و حتی برخی کشورهای عربی انجام شد این مبارزات در گردونه خودمحوری و حزب گرایی قرار گرفت، بدون اینکه خواست اصلی و حقیقی مردم فلسطین در خط مشی سیاسی آن جای گیرد. لذا جریانهای سیاسی فلسطین به سرعت از مرکزیت مبارزه با اسراییل خارج شدند و روز به روز مشکل مبارزه با رژیم صهیونیستی رو به افول و خاموشی گرایید تا جایی که بعضی گروههای فلسطینی که بر اساس دفاع از حقوق فلسطین و مقابله با رژیم صهیونیستی تشکیل شده بودند، همسو و حتی جلوتر از برخی دولتهای غربی مذاکرهکننده با رژیم صهیونیستی، دم از صلح با اسراییل میزدند.
فلسطین و جهان اسلام
در پی پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری حضرت امام خمینی (ره) و از اوایل دهه 60، اسلام وارد صحنه مبارزاتی مردم فلسطین شد و از میان کالبد تقریباً نیمه جان نهضت فلسطین که رو به سردی گراییده بود مجدداً آتش انقلاب فلسطین روشن و از سال 1366 شعله ور شد و مردم فلسطین که طی سالهای 1346 تا 1366 تجارب تلخی را پشت سر گذاشته و راههای گوناگون سازمانهای فلسطینی و دولتهای عربی را در خصوص صلح و سازش آزموده و شکست طرحهای سیاسی را احساس کرده بودند، دریافتند که شعارهای انقلابی رهبران سیاسی فلسطین و سران دولتهای عربی ماهیت خود را از دست داده و طی این مدت هیچ نشانه امیدی از نابودی رژیم اشغالگر و یا حداقل کم رنگ شدن حاکمیت آن در فلسطین وجود ندارد؛ لذا با تجربه پیروزی انقلاب اسلامی ایران این سخن خداوند در ذهن آنها تجلی یافت که: ان الله لایغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم. بدین ترتیب جنبش جدید مردم فلسطین یا انتفاضه صرف نظر از عوامل متعدد شکل گیری آن و بدون هیچ گونه وابستگی گروهی یا سازماندهی قبلی وابسته به دولتهای عربی، با الهام از انقلاب اسلامی ایران توسط مردم فلسطین در شرایطی آغاز و عنوان انقلاب مساجد را به خود اختصاص داد که قبح سازش با رژیم صهیونیستی توسط برخی دولتهای عربی و سازمان های فلسطینی مدعی دفاع از حقوق فلسطینیان شکسته شده بود و مبارزه علیه اسراییل جای خود را به شعارهای صلح و سازشهای سرگرمکننده داده بود. در این میان حتی مبارزه با اسلام گرایی به بهانه اینکه خطری جدی علیه رژیمهای عربی خاورمیانه است، جایگزین مبارزه با اسراییل و صهیونیسم شد، اما انتفاضه فلسطین به عنوان خالصترین، پاکترین و اثرگذارترین نهضت ضد صهیونیستی در سرزمینهای اشغالی طی چند دهه اخیر مطرح شد و دقیقاً به دلیل همین خلوص، انتفاضه برخلاف سایر مبارزات ضد صهیونیستی از نفوذ عمیق مردمی برخوردار و رفته رفته فراگیر شد. ملت فلسطین نیز با آگاهی از عوامل اصلی انحطاط و شکست اکثر جنبشهای ضد صهیونیستی به ماهیت شعارهای ضد اسراییلی دولتهای عربی پی بردند و ماهیت سرسپردگان و تمام عواملی که در یک حرکت سالم و فراگیر ضد اسراییلی نقش بازدارنده ایفا میکردند برایشان آشکار شد. مردم فلسطین به دنبال کسانی بودند که حقوق حقه ملت را وجه المصالحه منافع سیاسی خود قرار ندهند و با اعتقاد کامل به قیام همگانی، علیه رژیم صهیونیستی پا به عرصه مبارزه و جهاد بگذارند. ملت مظلوم فلسطین با چنین جنبشی شخصیت اصلی خویش را به دست آوردند و توانستند در میان ملتهای مسلمان منطقه که از ظلم و ستم بی پایان استکبار جهانی و صهیونیسم اشغالگر به ستوه آمدهاند جای خود را باز کنند. در پی تداوم انتفاضه مسجدالاقصی پیروزیهای شیرینی نصیب ملت فلسطین شد. (13)
امروز مسئله فلسطین یکی از مهمترین مسایل جهان اسلام است و از سوی دیگر یکی از اساسیترین چالشهای سیاست خارجی استکبار جهانی به شمار میرود. در این میان نسل نوخاسته فلسطین نه تنها به ذلت تن نداده اند، بلکه با روی آوردن به مایهها و انگیزههای اسلامی، تمسک به ایمان دینی و ورود در عرصه جهاد اسلامی، عزم خود را برای استقامت و ایستادگی و مقابله با تجاوزگران صهیونیستی، جزم ساختهاند.
تجربه تاریخی نیز نشان داده است که مسئله فلسطین در پشت میز مذاکره حل نشده و کمترین اثر جریان سازش که استکبار جهانی آن را طراحی کرده، خروج رژیم صهیونیستی از بحران عدم مشروعیت است. بنابراین هرگونه راهکاری که به گونه ای رژیم اشغالگر را به رسمیت شناخته و بر سر حقوق ملت فلسطین معامله کند، پذیرفتنی نیست و در حال حاضر راهکار اصلی، همان است که فرزندان قهرمان فلسطین و جریان انتفاضه در پیش گرفتهاند. (14)
نتیجه
حضرت امام خمینی (ره) با رهنمودهای خود درباره دفاع از ملت فلسطین با تأکید بر اتحاد در برابر دشمنان تجاوزگر و تکیه به اسلام واقعی نهضت بیدارگری را در میان ملتهای مسلمان پی ریزی کردند. پیام و ارشادهای ایشان نور امید را در قلوب مردم مسلمان جهان و به ویژه ملت مظلوم فلسطین شعله ور ساخت و صد البته پیروزی انتفاضه مردم فلسطین و صبر و مقاومت مسلمانان لبنان و مقاومت اسلامی در شکست دادن اسراییل نقطه عطفی در آهنگ غلبه حق بر باطل و اثبات این مدعاست.
پیروزی انتفاضه بر رژیم صهیونیستی ثابت کرده که قدرت نظامی اسراییل قادر به درهم شکستن عظمت و شوکت ملتی نیست که از سرزمین، آزادی و حقوق خود دفاع میکند، و نیز دستاوردهای انتفاضه فلسطین ثابت کرد که انتفاضه و رهبری آن الهام گرفته از روح اسلامی در داخل فلسطین است. همچنان که به گفته شیخ اسعد تمیمی (از رهبران جنبش فلسطین) تا زمان انقلاب اسلامی، اسلام از عرصه نبرد فلسطین غایب بود و انقلاب اسلامی ایران این حقیقت را که اسلام تنها راه حل، و جهاد تنها وسیله اصلی برای مبارزه علیه صهیونیسم است را به قیام مردم فلسطین ارزانی کرد. (15)
و مگر جز این است که اکنون اگر فلسطین سلاح مقاومت و جهاد را بر زمین بگذارد، لعن و نفرین تاریخ و آیندگان را تا ابد همراه خود خواهد داشت؟
پانوشت ها
1. ماهنامه یاد ایام، بهمن 1375، شماره 11 ص 106 - 105.
2. فلسطین از دیدگاه امام خمینی (ره) (تبیان) دفتر چهارم، ص 3.
3. ماهنامه یاد ایام، بهمن 1375، شماره 11، ص 108 (نقل از صحیفه نور، ج 1، ص 186).
4. امام در برابر صهیونیسم، دفتر سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ص 48 - 47.
5. فرمودههای امام درباره فلسطین، ص 124.
6. فلسطین از دیدگاه امام خمینی (تبیان) دفتر چهارم، ص 133.
7. صحیفه نور، ج 9، ص 277 - 276.
8. جهان اسلام از دیدگاه امام خمینی (ره) (تبیان) دفتر نوزدهم، ص 99.
9. همان، ص 17.
10. صحیفه نور، ج 2، ص 199.
11. فلسطین از دیدگاه امام خمینی (ره) (تبیان) دفتر چهارم ص 148.
12. فصلنامه حضور، بهار 83، شماره 48، ص 213 - 212 - 208.
13. صفاتاج، مجید، روزنامه جمهوری اسلامی، انتفاضه فلسطین نهضت ضد صهیونیستی 6/2/1385، شماره 7752.
14. پگاه حوزه، خرداد 1383، شماره 136 ص 7.
15. پگاه حوزه، آبان 1383، شماره 147، ص 9.
http://www.jomhourieslami.com/1389/13890609/13890609_09_jomhori_islami_siasi_0001.html